Dünya Kahve Birliği (ICO) de 77 üye ülke ve gezegenin dört bir yanında faaliyet gösteren onlarca dernek ile her yıl 1 Ekim gününü Uluslararası Kahve Günü olarak kutluyor. Kahvenin ekonomik değeri ve sosyal etkileri hakkında farkındalığın artırılmaya çalışıldığı bu gün kapsamında, sürdürülebilir kahve üretiminin önemine de dikkat çekiliyor.
Kahve yılının 1 Ekim’de başlaması ve 2025 yılının Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu tarafından Uluslararası Kooperatifler Yılı olarak belirlenmesiyle birlikte ICO, 2024 yılının Uluslararası Kahve Günü’nün ana temasını “İş birliği” olarak belirledi.
Bu tema bağlamında yapılacak çalışmalarla BM’nin 2025 yılı kampanyasının büyük bir kısmının kahve yılı ile kesişeceği göz önüne alındığında, kolektif eylem için iş birliğini benimsemenin önemini ve küresel kahve sektöründe sürdürülebilir kalkınmanın sağlanmasındaki rolünü vurgulanacak. ICO tarafından hazırlanan 2023 yılı Kahve Raporu ve Genel Görünüm değerlendirmesine göre 2023 yılında kahve üretimi bir önceki yıla göre yüzde 0,1 artarak yıllık 168,2 milyon çuvala yükseldi.
Durgun olarak nitelenen bu büyüme oranı ise kahve kuşağı içinde kalan kısımda büyüyen Amerika kıtası ile geri kalan bölgelerde yaşanan küçülme ile yorumlanıyor. ICO, 1 Ekim 2023-2024 kahve yılında küresel tüketim genel olarak, global ekonominin yüzde 3’ün üzerinde büyümeye devam edeceği ön görüsünü paylaşıyor. Buna göre küresel boyuttaki tüketim artışı, stoklarındaki azalma ile sektörün olumlu yansıyacak. Sonuç olarak, dünya kahve tüketiminin yüzde 2,2 artarak 177,0 milyon çuvala ulaşması ve üretim yapmayan ülkelerin genel tüketim artışına en büyük katkıyı yapması bekleniyor.
Kahve ile 154,7 milyon dolar ihracat geliri elde edildi
Türkiye’de kahve çekirdeği yetiştirilemiyor olmasına rağmen, kahve işlenerek ihraç ediliyor. Türkiye İstatistik Kurumunun Özel Ticaret Sistemi verilerine göre Türkiye’nin kahve ihracatı 2020’de 20,2 milyon dolar seviyesindeyken, 2021’de 23,8 milyon dolara, 2022’de 36,5 milyon dolara ve 2023’te 39,7 milyon dolara yükseldi. 2024 yılının ocak-ağustos döneminde de 34,5 milyon dolarlık kahve ihraç eden Türkiye’nin kahve ihracatı 2020-Ağustos 2024 dönemini kapsayan yaklaşık 5 yılda 154 milyon 690 bin 881 dolar olarak gerçekleşti.
Türkiye’nin kahveleri 146 ülkede keyifle yudumlandı
Türkiye’nin sattığı kahveye en fazla talep gösteren ülkeler ise yıllara göre değişiklik gösterdi. ABD, Hollanda, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC), Belarus ve Suudi Arabistan, geçen yıl en fazla kahve ihracatı gerçekleştirilen ülkeler oldu. Bu dönemde Türkiye’den ithal edilen kahveler 146 ülkede keyifle yudumlandı. Belarus, KKTC, Suudi Arabistan ve Azerbaycan da bu yılın 8 ayında Türkiye’nin sattığı kahveleri en çok tercih eden ülkeler arasında yer aldı.
Yaklaşık 5 yılda 1,5 milyar dolarlık kahve ithal edildi
Türkiye’nin kahve ithalatı ise 2020-Ağustos 2024 dönemini kapsayan yaklaşık 5 yılda 1 milyar 504 milyon 122 bin 96 dolar seviyesini buldu. Kahve ithalatı 2020’de 187,6 milyon dolar, 2021’de 221,1 milyon dolar, 2022’de 374 milyon dolar ve 2023’te 437 milyon dolar oldu. Bu yılın ocak-ağustos döneminde de ithalat 284,4 milyon dolar olarak kayıtlara geçti. Brezilya, Hollanda ve Almanya, Türkiye’nin en çok kahve satın aldığı ülkeler olarak öne çıktı.
İklim krizi kahve üretim alanlarını da değiştirebilir
İklim değişikli, gıda üretimi başta olmak üzere birçok alanda olumsuz etkilere yol açıyor. ODTÜ Gıda Mühendisliği Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mecit Halil Öztop, bu olgunun kahve üretimini etkilediğini belirterek, iklim değişikliğinin bir sonucu olarak şu anda kahve üretiminin yapıldığı alanlar azalabilirken, üretimin yapılmadığı yerlerde ise kahve üretimi artabileceğini söyledi.
Üretimde azalma yaşanırken, kahve üreticilerinin alternatif tarım arazilerine yöneleceğini ifade eden Öztop; kahve üretiminin olumsuz etkilerini azaltmak için üretim yöntemlerinde yeni tekniklerin kullanılması, sulama yöntemlerinin gelişmesi beklendiğini sözlerine ekledi. Kahve üretiminde Arabica ve Robusta olmak üzere iki temel çekirdeğin bulunduğunu belirten Öztop, iklim değişikliğinden en çok etkilenen kahve çekirdeğinin, tüketicilerin de yoğun tercih ettiği Arabica olduğunu ifade etti.
